دیدگاه ‏های قرآنی معتزله

صحابه در تفسیر آیات از روایات پیامبر، اسباب نزول، لغات، عادات و سنتهای عرب سود می برند و بیشترین توجه ایشان به تفسیر نقلی بود. تابعین افزون بر تفسیر نقلی از سخن صحابه نیز بهره می گرفتند. در عصر تابعین اختلافات درباره قرآن، تفسیر و شیوه های تفسیری بالا گرفت. معتزلیان در تفسیر آیات از دو روش تفسیر قرآن به قرآن و تفسیر به مأثور سود می بردند در تفسیر قرآن به قرآن از بینات برای تفسیر مجلات، از خاص جهت تفسیر عام، از مقید در فهم مطلق و... کمک می گرفتند. و در تفسیر به مأثور از روایات پیامبر و تا حدی از روایات معصومین و سخنان صحابه و تابعین یاری می گرفتند. در نظرگاه معتزله عقل ارزش بسیار والایی در فهم آیات دارد و دیگر دلایل نیز باید در پرتو عقل معنی و تفسیر گردد. معتزلیان که از نخستین نویسندگان تفسیر علمی بودند هر روایت تفسیری و سخن صحابی را نخست با ملاکها و معیارهایی مورد سنجش قرار می دادند و پس از سازگاری با معیارها، از آنها در تفسیر آیات سود می بردند. تفاسیر ایشان پاسخی کوبنده به اشکالها و ایرادهای کافران به قرآن و اسلام بود. مهم ترین کاستی های تفسیر معتزله توجه و عنایت شدید و نامحدود و بی ضابطه به عقل، کم توجهی به روایات اهل بیت و طرح مباحث و مسائل بی ارتباط یا کم ارتباط با تفسیر بود.